NLP? Raczej nie

Wielu ludzi jest entuzjastami NLP i twierdzi, że metoda ta pomaga im w pracy zawodowej. Mówią, że są odporni na trudności, mają dużą motywacje do działania i są skuteczniejsi niż kiedyś, zanim poznali sposoby neurolingwistycznego programowania. Są ludźmi sukcesu.

Czy tak jest w istocie? Zdania są, co najmniej podzielone.

Dla NLP prawdą jest to, co działa w praktyce i tak naprawdę rzeczywistość obiektywna nie istnieje – istotne jest to, co sądzimy na jej temat.

Wielu ludzi jest entuzjastami NLP i twierdzi, że metoda ta pomaga im w pracy zawodowej. Mówią, że są odporni na trudności, mają dużą motywacje do działania i są skuteczniejsi niż kiedyś, zanim poznali sposoby neurolingwistycznego programowania. Są ludźmi sukcesu.

Czy tak jest w istocie? Zdania są, co najmniej podzielone.

Dla NLP prawdą jest to, co działa w praktyce i tak naprawdę rzeczywistość obiektywna nie istnieje – istotne jest to, co sądzimy na jej temat.

Jest to niebezpiecznie blisko magicznego zaklinania rzeczywistości. Zdrowy człowiek jest dobrze skontaktowany z otaczającą go rzeczywistością. Mimo, że rzeczywistość postrzegamy w kategoriach naszego języka i pojęć nie znaczy to, że zmieniając je dowolnie nie poniesiemy poważnych kosztów.

Na przykład sposób traktowania bliźnich, często ograniczanych do roli przedmiotu, środka do zaspokojenia własnych potrzeb – na przykład robienia kariery w organizacji. Nieodparcie przypomina zachowanie psychopaty, choć opakowane w efektowne formuły i język a raczej slang NLP.

Wielu znanych trenerów, mistrzów tego kierunku wykazuje wiele niepokojących tego typu podobieństw:

• Łatwość wysławiania się i powierzchowny urok – niektórym mistrzom NLP doprawdy trudno się oprzeć.
• Egocentryzm i przesadne poczucie własnej wartości – wielu przedstawicieli NLP prezentuje tę cechę w sposób aż nadto widoczny; wystarczy poczytać notki autobiograficzne.
• Brak wyrzutów sumienia, lub poczucia winy – wynika to jasno z założeń NLP: wyrzuty sumienia, reakcje moralne można zlikwidować podobnie jak rozkochać kogoś (NLS) w ciągu 5 minut.
• Brak empatii oraz płytkość uczuć – cóż tu nie ma żadnych danych i chyba przesadą byłoby twierdzić, że każdy, kto choć przez chwilę znalazł się w na treningu NLP, stracił empatię po wsze czasy, niemniej NLP przesadnie nie akcentuje tej kompetencji emocjonalnej
• Skłonności do oszukiwania i manipulacji – cóż…

Prawda, że są pewne podobieństwa? Są nawet na to dowody.

Richard Bandler w 1986 został oskarżony o zabójstwo razem z kokainowym dilerem James Morino. Był to okres, kiedy Bandler tracił kontrolę nad swoim życiem (brał narkotyki, miał nadwagę). Obaj uczestnicy zajścia siebie nawzajem oskarżali. Ława przysięgłych z braku wystarczających dowodów nie wydała werdyktu skazującego. (F. Clancy, H Yorkshire, The Bandler Metod, [w:] Mother Jones Magazine, luty, marzec 1989)

Znany jest też przypadek, kiedy to w czasie debaty (w obecności studentów) podczas wymiany zdań z psychiatrą Bandler wyjął pistolet i zapowiedział, że zastrzeli swojego rozmówcę aby zilustrować tezę (z którą on polemizował), że każdy może się zmienić pod wpływem stosownie dobranego bodźca. Kiedy zmieszany dyskutant w końcu niechętnie przyznał mu rację Bandler powiedział: „W przeciwnym razie zabiłbym cię teraz.” (tamże)

Skoro jest tak, że zdaniem NLP nie ma błędów, są tylko doświadczenia to założenie to sankcjonuje zachowania niemoralne (z chrześcijańskiego punktu widzenia), byleby tylko były skuteczne. Zło, które za twoją sprawą spotka innych ludzi, będzie po prostu nowym doświadczeniem. (Tomasz Wikowski, O sztuce wbijania gwoździ czyli NLP oczami psychologa społecznego) Stawianie się ponad wszelką moralnością oczywiście nie jest rzeczą nową: robił to Nietsche, Skinner („Poza wolnością i godnością”), wyznawcy naukowego materializmu i wielu innych. Wiele wskazuje, że Bandler to nowe wcielenie człowieka mocy.

NLP jest systemem ukierunkowanym na zmianę obrazu samego siebie i świata, choć oponenci zarzucają mu krótkotrwałość efektów. Również jest brak wiarygodnych i obiektywnych badań nt. skuteczności neurolingwistycznego programowania. Spowodowane jest to choćby, dlatego, że NLP funkcjonuje niczym sekta. Podobieństwa są znaczne.

Jeszcze raz odwołajmy się do analizy Tomasza Witkowskiego(tamże):

Kontakt z NLP otwiera adepta na nowe możliwości i oferuje mu nowy światopogląd (zupełnie jak u Harrego Pottera) daje lekarstwo i radę na każdy problem i odpowiedź na każde pytanie.

Grupa, w której się znalazłeś, jest elitą, są wtajemniczeni, posiedli wiedzę, która ich wyzwoli i doprowadzi do celu. Oczywiście musi mieć i swojego guru i tu nieznośne megalomaństwo i autokreacja przedstawicieli NLP znajduje swój pełen wyraz. We wstępie do swojej książki Andrzej Batko, (Sztuka perswazji i manipulacji, Helion, 2002Andrzej Batko) zamieszcza taką o to wypowiedź Kevina Hogana: „Andrzej Batko jest nie tylko najlepszym trenerem NLP w Polsce, jest on również jednym z najlepszych na świecie”. Nie jest wykluczone, że i w całym Układzie Słonecznym łącznie z ciemną stroną Księżyca.

Idąc dalej, można zauważyć, że grupa odrzuca naukę, a każda krytyka z zewnątrz tylko potwierdza prawdę, jakiej szafarzem jest społeczność i cementuje jej spójność. Enelpowcy mają swój specyficzny język, posługują się własnym żargonem, nowomową (nie wiedza akademicka tylko założenia operacyjne, nie zmysły tylko modalności), który ich odróżnia od otoczenia. (Tomasz Witkowsk, op.cit.)

Podsumowując, zarzuty wobec NLP ze strony jej przeciwników, dotyczą przede wszystkim:

• braku skuteczności;
• wątłych podstaw teoretycznych;
• krótkotrwałości efektów;
• amoralności;
• arogancji;
• stosowania manipulacji;
• komercjalizacji;
• zamknięcia się we własnym świecie;
• stawianie przekonań ponad prawdę. (Tomasz Witkowsk, op.cit.)

Czy na każdym treningu NLP czuć swąd siarki, a każdy mistrz tej profesji to Mefistofeles?

Zapewne nie, niemniej warto zachować dystans i ostrożność.

Sytuacja podczas warsztatu psychologicznego jest specyficzna, bo uczestnik otwiera się i ufnie pozwala wpływać na siebie nowym oddziaływaniom. Źle jest, bardzo źle, gdy nie ma świadomości, do czego one mogą go zaprowadzić. Jest to sytuacja bardzo dwuznaczna i niebezpieczna, zważywszy na niejasną postawę etyczną ludzi uczących NLP. Znany jest nam przypadek człowieka, który w efekcie zaangażowania się w NLP poniósł poważne szkody na duszy, ciele i dobrach materialnych.

NLP obiecuje władzę nad ludźmi, zaiste, podobną do umiejętności Harrego Pottera. Chętnych, aby sięgnąć po taki owoc, najbardziej słodki ze słodkich, zawsze będzie dużo.

Bądź czujny.